Op weg naar de begroting: Investeren vanuit een stabiele basis

Zoals in het vorige hoofdstuk aangegeven staat onze financiële positie onder druk. We zien de kosten in het sociaal domein (jeugdzorg, bijzondere bijstand, Wmo) sterk stijgen. Net als andere gemeenten kampen wij ook steeds meer met tekorten in het sociaal domein. We kiezen ervoor om op dit moment NIET te bezuinigen en om investeringen zo goed mogelijk op peil te houden. We willen vooral vasthouden wat we hebben! En blijven investeren vanuit een stabiele basis. We schuiven projecten wel op in de tijd en brengen hierin prioriteiten aan.  

Om te zorgen voor een stabiele financiële basis en te zorgen dat de zorg beschikbaar en betaalbaar blijft, zien we ons genoodzaakt om de OZB in 2021 extra te verhogen met 5%. Met dit percentage kunnen we in principe de extra kostenstijging van jeugdzorg (inkoopkader 2021 + € 850.000) betalen.

Met deze extra stijging van 5% verwachten we ongeveer € 22,50 onder het landelijke gemiddelde uit te komen qua lastendruk. Dit is uiteraard afhankelijk van de ontwikkeling bij andere gemeenten.

Met deze extra verhoging ontstaat er structurele begrotingsruimte die nodig zal zijn voor het opvangen van reguliere 3O-ontwikkelingen, financiële effecten vanuit de COVID-19 crisis voor de jaren 2021-2024 en voor het voortzetten van investeringen. Daarbij zullen we 3O-ontwikkelingen zeer streng toetsen (niet, tenzij niet anders kan) om ervoor te zorgen dat de beschikbare ruimte niet "weglekt".

We verwachten overigens vanuit de septembercirculaire 2020 beperkte effecten omdat de accressen voor de jaren 2020 en 2021 "bevroren" zijn.

We stellen ons de opgave om mede via bovenstaande extra OZB verhoging € 1,5 miljoen aan structurele ruimte te vinden in de programmabegroting 2021-2024.
Deze structurele ruimte willen we inzetten voor:

• Uitvoering sociaal domein: € 600.000

We zetten extra geld in voor de uitvoering van vooral de Wmo. Daarnaast willen we investeren in het beter gebruik maken van data-analyse om meer en beter inzicht te krijgen in de ontwikkelingen in het sociaal domein. Daarnaast zien we mogelijkheden om via de regionale budgetten voor maatschappelijke opvang/ beschermd wonen meer strategische capaciteit vrij te maken.

• Basis op orde en versnelling woningbouw / bedrijventerreinen: € 400.000

Binnen het programma "Aantrekkelijk wonen in Oss" zien we op dit moment grote knelpunten. Daarnaast ligt hier een belangrijke prioriteit.
We hebben met de taskforce al een eerste belangrijke stap gezet. Om de basis op orde te brengen en om daarnaast een versnelling door te voeren willen we richting de programmabegroting € 400.000 jaarlijks vrijmaken. Daarnaast brengen we in beeld of we extra capaciteit kunnen vrijmaken ten laste van toekomstige grondexploitaties. Dit voor bijvoorbeeld stevige projectleiders.

• Versterken gemeentelijke organisatie: € 500.000

Voor het versterken van de organisatie zetten we in op drie speerpunten: zorgen voor strategische slagkracht, inzetten op programmatisch en projectmatig werken en digitalisering. Voor het versterken van strategische functies en om voldoende concurrerend te zijn op de arbeidsmarkt, is verzwaring van ons functiehuis voor specifieke functies noodzakelijk. Hiervoor is extra geld nodig. Daarnaast zetten we stevig in op een ondersteunend systeem voor programmatisch- en projectmatig werken.  

Zoals aangegeven in het hoofdstuk 'Financiële positie' wordt de incidentele begrotingsruimte vooral bepaald door de ruimte binnen de algemene reserve en de ruimte binnen de algemene bedrijfsreserve van het grondbedrijf.

Algemene reserve
We zetten de algemene reserve in om de extra kosten door de huidige COVID-19 crisis te betalen. We vinden het zeker acceptabel wanneer de algemene reserve hierdoor onder de norm terecht komt.
We kiezen ervoor om geen concreet noodfonds op te richten (geen specifieke bedrag af te zonderen van de algemene reserve). We zijn alert op noodzakelijke maatregelen en zullen bij grotere besluiten deze altijd vooraf voorleggen aan de gemeenteraad.  

Algemene bedrijfsreserve van het grondbedrijf
We verwachten vanuit het grondbedrijf vrije ruimte in de jaren 2021 tot en met 2023 van circa € 21 miljoen. Hiervan valt circa € 13 miljoen in 2021. We willen met deze middelen het profiel van Oss langjarig kunnen versterken.
Dit betekent dat we deze middelen strategisch moeten inzetten en alleen uitgeven aan investeringen die op termijn rendement opleveren. Rendement kan worden uitgedrukt in besparingen, maatschappelijke winst, voorfinanciering die na verloop van tijd geld oplevert.

Welke investeringsimpulsen willen we op dit moment doen:

• Bouwen voor de toekomst: € 10 miljoen over komende 3 jaar

Voor ontwikkeling van woningbouw en industrie en onze herstructureringsopgave is het van belang om binnen het grondbedrijf financiële ruimte te hebben. De ambitie om extra woningen te bouwen (circa 600) is groot. Dit betekent dat we zowel binnen- als buitenstedelijk moeten kijken waar potentiële ontwikkellocaties zijn. Dit is ook de opdracht aan de taskforce wonen. Algemeen kan gesteld worden dat inbreidingslocaties zowel in de stad, maar ook aan de rand van kernen vaak verliesgevend zijn. Ook bij de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen kan het zijn dat ontwikkeling per saldo verliesgevend is (in financiële zin). Hiervoor is geld nodig om op dat moment verliesvoorzieningen te vormen.
Hoe groot deze totale ruimte moet zijn is op dit moment lastig in de schatten. De taskforce wonen/ bedrijventerreinen gaat hier meer richting aan moet geven. Vandaar dat we voorstellen om voorlopig ongeveer 50% van de incidentele binnen de ABR te houden (€ 10 miljoen over de komende 3 jaar).

• Dynamisch stadscentrum: € 2 miljoen

We willen het Investeringsfonds Stadshart aanvullen met € 2 miljoen. Focus ligt daarbij op:

• de ontwikkeling van het TBL terrein;
• inzet van leegstandsmakelaar om te komen tot een (nog) kleiner stadshart. Met daarbij een instrumentarium zoals subsidie of financieringsregeling die verhuizing en/of verbouwing aantrekkelijker maken.

Andere ontwikkelingen, zoals de Raadhuislaan en Stationskwartier hebben daarmee minder prioriteit.

• Voorzieningen voor ontmoeten, sport en cultuur: € 2 tot 3 miljoen

Binnen het programma 3. Ontmoeten, sport en cultuur zien we grote knelpunten in de uitvoering. We willen richting de programmabegroting 2021-2024 uitwerken of we met incidentele impuls een versnelling in de komende jaren kunnen realiseren.
Het zwembad blijft hoog geprioriteerd. We blijven daarbij uitgaan van een sluitende business case.
Voor de Lievekamp zetten we het positioneringsonderzoek voort en kijken we of we toch uiterlijk in 2022 tot een gericht investeringsbesluit voor ver(nieuw)bouw kunnen komen. Gezien de huidige financiële positie is het daarom belangrijk dat we ruimte binnen de incidentele middelen houden.
Het verduurzaming van het gemeentelijk vastgoed pakken we op vanuit het scenario "Natuurlijk moment". Dit betekent dat we op dit moment hiervoor geen extra investeringsgelden reserveren.

• Geen extra investeringsmiddelen

We kiezen er voor om geen extra investeringsgelden vrij te maken voor:

• Duurzaamheid: we beschikken op dit moment over voldoende financiële middelen, mede door subsidies die we hebben ontvangen. Met de focus op energie-opwekking komen er ook gelden beschikbaar om  in te zetten voor andere duurzaamheidsdoelstellingen. We financieren het dus op een andere manier.
• Economie/ mobiliteit: we zetten in op bestaande middelen die we hiervoor beschikbaar hebben. Voor de 1e fase van de Noordelijke rondweg hebben we reeds € 200.000 structureel opgenomen in de begroting (vorig jaar).