Samenvatting

Start

Het startpunt van deze rapportage zijn de saldi van de programmabegroting 2020-2023. Deze begroting is vastgesteld met de volgende saldi:

• Jaar 2020: € 3.195.000 tekort
• Jaar 2021: €      44.000 tekort
• Jaar 2022: € 1.453.000 tekort
• Jaar 2023: € 1.588.000 tekort.

Afgesproken is om het tekort over het jaar 2020 te onttrekken uit de algemene reserve.

De meerjarenbegroting sluit voor de jaren 2022 en 2023 met tekorten ter hoogte van € 1,4 en € 1,6 miljoen. Oorzaak hiervan is dat we besloten hebben in de kadernota om de begrotingsjaren 2022 en 2023 NIET sluitend te maken en voor die jaren te werken met een zichtbaar tekort van € 1,7 miljoen (uitvoeringskosten jeugdzorg). Wanneer het kabinet inderdaad besluit om structurele steun te verlenen n.a.v. de tekorten in de jeugdzorg, is het werkelijke tekort dus lager. Hiermee presenteerden we een sluitende meerjarenbegroting.

Ontwikkelingen 2020

Door alle financiële ontwikkelingen (3O en overige ontwikkelingen) verwachten we voor alle jaren een tekort. Voor 2020 gaat het om een bedrag van afgerond € 2,6 miljoen. In 2021 verwachten we een tekort van € 696.000. Richting 2022 en 2023 loopt dit op tot € 2,1 miljoen en € 2,3 miljoen.  Hierbij merken we op dat dit beeld door alle risico's van dit moment (zie later) waarschijnlijk verder zal verslechteren.

Belangrijke oorzaken van het nadeel komen met name uit het sociaal domein:

• Hogere kosten voor jeugdzorg (€ 335.000 in 2020 en € 850.000 vanaf 2021);
• Hogere uitvoeringskosten voor jeugdzorg (€ 260.000 in 2020 en € 156.000 structureel vanaf 2021);
• Hogere kosten voor huishoudelijke verzorging (€ 85.000 structureel);
• Hogere kosten voor Bijzondere bijstand (€ 231.000 structureel);
• Hogere kosten voor de Regiotaxi (€ 137.000 structureel).

Daarnaast zien we de volgende nadelen:

• Digitale stelsel Omgevingswet (€ 87.000 in 2020 en vanaf 2021 € 147.000 structureel);
• Verhoging budgetten voor facilitaire zaken gemeente (€ 95.000).

Ook bevat deze rapportage een aantal grote voordelen. Het gaat om de volgende belangrijke onderdelen:

• Vrijval van de stelpost loon- en prijscompensatie (€ 635.000 structureel vanaf 2020);
• Vrijval van de stelpost risico's activeren uren (€ 334.000 structureel vanaf 2020);
• Lagere uitvoeringskosten van Wmo centrumgemeente (€ 75.000 vanaf 2020);
• Voordeel door compensatie Voogdij en Jeugdzorg 18+ (€ 591.000 in 2020);
• Lagere investeringslasten door vertraging (€ 169.000 in 2020).

Daarnaast bevat deze rapportage een aantal overige ontwikkelingen. Bij deze posten zijn er keuzemogelijkheden. Het gaat om de volgende wijzigingen:

• Uitbreiding gesubsidieerde peuteropvang (€ 80.000 betalen uit voordeel Regeling Maatwerk Kinderopvang (SMI) / Onderwijs achterstandenbeleid (OAB));
• Pilot Nederlandse Schuldhulproute (€ 24.434 uit reserve Wonen, welzijn en zorg);
• Taskforce Wonen (€ 400.000 uit ABR). Hiervoor wordt een separaat raadsvoorstel voorgelegd.
• Lagere kosten voor de subsidie VVV (€ 51.436 anders inzetten voor recreatie en toerisme);
• Projectleider en communicatie nieuwe aanpak afval (€ 50.000);
• Overdracht brandweerkazernes (2020: € 2.000 nadeel, 2021: € 19.000 voordeel, 2022: € 2.000 voordeel en in 2023 € 4.000 nadeel.

Opvallende posten
In deze financiële tussenrapportage zien we een aantal opvallende posten die we graag onder de aandacht brengen:

• We zien forse kostenstijgingen binnen het sociaal domein. Op het gebied van jeugdzorg, bijzondere bijstand en de Regiotaxi zijn afgelopen jaren al eerder (grote) 3O-ontwikkelingen gemeld. Ook nu verwachten we weer dat de kosten flink gaan stijgen. In 2019 zijn bij de programmabegroting 2020-2023 opdrachten verstrekt om te onderzoeken hoe we beter de kosten voor Jeugdzorg en Wmo kunnen beheersen. Dit is het moment om in beeld te brengen waar welke keuzes te maken zijn. En om te bepalen wat voor gemeente je wilt zijn in het sociaal domein.
• We willen de systematiek voor het begroten van ICT kosten aanpassen omdat dit beter aansluit met de werkelijkheid van jaarlijks begroten, namelijk van jaarlijkse investeringslasten naar jaarlijkse kosten licenties. We willen dit goed uitwerken richting de begroting om de basis beter op orde te krijgen.  Gekoppeld hieraan zetten we nu de ICT reserve in om een aantal kosten die we nu voorzien op te vangen. Het gaat om incidentele kosten voor datadistributie beheer, ondersteuning van de helpdesk en een gedeelte van de kosten voor het digitale stelsel voor de Omgevingswet.  
• We hebben een nadeel op het onderdeel post en IBABS. We zien al jaren tekorten binnen facilities, voorheen hebben we dit binnen de bestaande begroting kunnen opvangen. Dat lukt nu niet meer en daarom melden we deze 3O-ontwikkeling.

Risico's door coronacrisis
De huidige crisis heeft grote impact op alle inwoners, bedrijven en instellingen. De huidige crisis raakt veel beleidsterreinen van onze organisatie. In een apart hoofdstuk in deze rapportage schetsen we een eerste beeld van de financiële risico’s op de diverse beleidsterreinen. We monitoren onze risico’s en die van onze partners voortdurend.  We bewaken onze liquiditeitspositie goed en nemen zo nodig maatregelen om onze taken gedurende deze crisis zo goed mogelijk te blijven uitvoeren.
Bovenstaande cijfers zijn, met alle risico’s die we zien door de corona-crisis, te rooskleurig. We weten dat we in 2020 en volgende jaren nog met behoorlijke  tegenvallers te maken krijgen. Daarnaast maken we dit jaar nog bewuste keuzes  voor ondersteuningsmaatregelen. Voor het jaar 2020 gebruiken we daarvoor onze algemene reserve. Voor de jaren erna zullen we verwachte kostenstijgingen proberen zo goed mogelijk in te schatten en mee te nemen bij het opstellen van de programmabegroting 2021-2024.

Ter ondersteuning van inwoners, bedrijven en instellingen sluiten we zo veel mogelijk aan bij de landelijke regelingen van het kabinet. Vervolgens kijken we naar provinciale regelingen, de banken en de branche-organisaties. Ook kijken we naar onze eigen rol. Bewust in deze volgorde. Uitgangspunt daarbij is dat we zo veel mogelijk het zorglandschap en economische/ maatschappelijke infrastructuur in stand houden. We willen een stabiele partner zijn, maar geen onverantwoorde wissel trekken op de toekomst. We volgen in principe landelijke VNG adviezen en stemmen regionaal af, tenzij we belangrijke redenen zien om daarvan af te wijken. Vanuit het principe “samen staan we sterk” pakken we deze crisis aan.

We zien door de corona-crisis belangrijke financiële risico’s op de volgende terreinen:

Op weg naar een sluitende begroting

Het is van belang om de programmabegroting 2021-2024 meerjarig sluitend te maken. Vanuit financieel solide beleid is dit noodzakelijk. Gezien de forse kostenstijgingen in het sociaal domein en de onzekerheden door de coronacrisis wordt dit een grote opgave.

We actualiseren de financiële positie na het verschijnen van de meicirculaire. Wat deze brengt is uiterst onzeker. De landelijke maatregelen gaan in ieder geval niet meetellen in het acres en economische vooruitzichten zijn somberder. Over de uitkomsten informeren we u in de prioriteitennota (juni 2020 in de gemeenteraad).
Gezien de huidige financiële situatie willen we benadrukken dat op dit moment er in de begroting geen ruimte is voor nieuw beleid, er zal mogelijk zelfs weer bezuinigd moeten worden om de begroting sluitend te krijgen. We zien daarom de volgende leidende principes:

• Focus om noodzakelijke (incidentele) ondersteuningsmaatregelen i.v.m. de corona crisis;
• Focus op oogsten van bestaande plannen (dus zeer terughoudend zijn met nieuwe plannen);
• Focus op doorprioriteren;
• Oud voor nieuw leidend principe
• Het oud voor nieuw principe geldt ook voor autonome kostenstijgingen, eerste opdracht om dit zoveel mogelijk binnen het eigen beleidsveld op te lossen.

Incidentele ruimte is er voor de komende jaren wel voor grote investeringen en/of voor compensatiemaatregelen i.v.m. corona- crisis. We verwachten vanuit het grondbedrijf vrije ruimte in de jaren 2021 tot en met 2023 van circa € 21 miljoen vrijval. Hiervan valt circa € 13 miljoen in 2021.