Programma 4. Dynamisch stadscentrum

De kern van dit programma is het versterken van de ontmoetingsfunctie van het centrum voor onze inwoners. Dat willen we bereiken door in te zetten op een ruimtelijk compact(er) centrum, met een meer gevarieerd aanbod (naast winkels en horeca ook cultuur en wonen) in een eigen authentieke sfeer. We zetten in op een ontwikkelingsstrategie om nieuwe functies toe te voegen, meer wonen, aandacht voor verduurzaming met groen. Daarvoor hebben we een investeringsfonds gevormd, de Reserve Investeringsfonds Stadshart Oss. In onze aanpak werken we samen met de centrumondernemers en vastgoedeigenaren. De Koers Stadshart Oss vormt de basis.

• Realisatie Walkwartier met het UIThuis: De uitwerking van de samenwerkingsovereenkomst met Van Wanrooij ligt op koers. Het bestemmingsplan en een voorstel voor de inrichting openbare ruimte worden nu opgepakt, evenals de verdere uitwerking van het ontwerp. De bouwsector is op dit moment slechts beperkt geraakt door de COVID-19 crisis; we verwachten daarom geen vertraging van de realisatie. De kwartiermaker UIThuis heeft zijn gesprekken gevoerd en zijn eerste verslag naar de raad opgestuurd.
  De gemeente en het Titus Brandsmalyceum (Het Hooghuis en Carmel college) zijn in gesprek over de mogelijkheid om van het sportterrein onder andere een stadssportpark te maken. We willen het voorterrein van het TBL omvormen naar een groen areaal en een deel van het sportveld aan de achterzijde omvormen naar een openbaar sportpark. Tevens wordt een deel van de fietsenstalling van het TBL omgevormd tot openbare bewaakte fietsenstalling voor centrumbezoekers. Verder wordt er ook onderzocht of een gebouwde sportvoorziening op het terrein mogelijk is. We hebben alleen middelen beschikbaar voor de realisatie van de fietsenstalling. Wij vragen om een uitspraak of de uitwerking van het TBL-terrein prioriteit heeft en welke middelen daarvoor vrij kunnen worden gemaakt.

• 'De huiskamer van Oss': Ontmoeting, beleving en compacte stad: Het is rustig in het centrum van Oss, evenementen zijn vooralsnog afgelast, horeca en terrassen zijn beperkt weer open en de landelijke trend is dat consumenten beperkt geld uitgeven. Het Osse centrum voelt niet aan als een huiskamer. Onzeker is hoe de ‘1.5 meter economie’ er uit gaat zien en wat dit betekent voor het gedrag van consumenten en bezoekers aan het centrum. “Houdt afstand en mijdt drukte” zijn de termen die nu gelden. Zij maken het een extra uitdaging om sfeer tot stand te brengen, bezoek te stimuleren en consumenten te verleiden om meer dan alleen de noodzakelijke aankopen te doen.
  De huiskamerfunctie van het centrum staat voor ons niet ter discussie, wel de omvang. Hoe kunnen we tot een duurzame omvang komen met een duurzame invulling? Aan welke functies delen we de beperkte ruimte toe, nu iedereen voorlopig op 1.5 meter van elkaar moet blijven?

• Transitieopgave en leegstand: Leegstand is een taai 'multi-partijen-probleem'; enerzijds is het vooral aan de vastgoedeigenaar om te zorgen voor huurders voor de leegstaande panden. Anderzijds zien wij ook dat leegstand de  sfeer en aantrekkelijkheid van het stadscentrum aantasten. Hoe om te gaan met de leegstand, vraagt om een gezamenlijke inspanning van in ieder geval ondernemers, eigenaren en gemeente. De gemeente zorgt in ieder geval voor een goede ruimtelijke structuur, een goede bereikbaarheid en een aantrekkelijke inrichting van de (openbare) ruimte. We zijn gestart met een project om de vastgoedeigenaren beter te leren kennen; wie zijn zij, welke opvattingen hebben zij op het Osse centrum en hun eigen bezit daarbinnen, wat kunnen zij bijdragen aan een compact centrum? Dit in een periode waarin eigenaren en huurders /ondernemers zoeken naar oplossingen om de COVID-19 crisis door te komen.
  Kunnen we leegstand tegengaan of moeten we ons neerleggen bij deze maatschappelijke ontwikkeling en kijken welke kansen dit biedt? Zetten we dan nog in op bijvoorbeeld een transitiecoach, die de opgave krijgt om Osse ondernemers van buiten het stadshart te stimuleren hier naartoe te verhuizen? Moeten we daarbij nadenken over compact centrum nog verder kan betekenen, hoe het aantal commerciële vierkante meters afneemt en transformeert naar bijvoorbeeld woningen?

Het algemene beeld is dat de voortgang van de prioriteiten op schema ligt. Extra aandacht gaat uit naar de transitieopgave en leegstand. Het vinden van een aanpak hiervoor was al complex en omvangrijk, onzeker is of de leegstand nog verder of sneller toeneemt door de gevolgen van COVID-19.
In de gemeenteraad is het investeringsprogramma gewijzigd vastgesteld. In de begroting stond het plan om te komen tot een ontwikkelopgave voor het centrum (in samenspraak met eigenaren, huidige en toekomstige huurders en gebruikers van het centrum). Het formuleren van deze ontwikkelopgave, de richting waarin het centrum zich ontwikkelt, is nog steeds van groot belang. We beseffen dat alle partijen die bij deze ontwikkelopgave nodig zijn, met grote onzekerheden te maken hebben. Voor deze ontwikkelopgave zijn nog geen gelden gereserveerd (= beleidsmatige keuze binnen de BBC cyclus).

Ondernemers in het centrum hebben te maken met forse omzetdalingen. De meeste winkeliers, marktkooplieden, evenementen- en horecaondernemers hebben hier last van. Onduidelijk is of en wanneer deze daling gekeerd kan worden. Door de verschillende maatregelen (1,5 meter afstand, maximum aantal bezoekers) die zij moesten treffen, kunnen zij minder bezoekers bedienen in hun zaken. De omzet per vierkante meter is gedaald. Maar ook de eigenaren van de panden en de leveranciers aan ondernemers voelen de gevolgen van de crisis. Onzeker is hoe de huidige ondernemers de crisis weten te doorstaan; hebben zij voldoende buffer of vallen er bedrijven om op het moment dat de nationale steunmaatregelen worden afgebouwd of gestopt? Mochten er bedrijven besluiten te stoppen, welke extra leegstand veroorzaakt dit en op welke plek? Aan de zijde van de bezoekers is het ook onzeker of en wanneer zij weer op de oude manier het centrum zullen bezoeken. Hoe zullen evenementen er in de toekomst uitzien, blijven consumenten gebruik maken van internetaankopen en trekt het bezoek aan de horeca weer aan?

• Ondernemers lopen inkomsten mis terwijl veel vaste lasten gewoon doorlopen. Het Rijk heeft hiervoor nu twee keer een steunpakket opgesteld en spoort ook banken aan om leningen te verstrekken. Wij vinden het geen taak van de gemeente om omzetsteun te geven aan ondernemers.  Wij vinden "helpen verdienen" een beter uitgangspunt dan directe financiële ondersteuning.
• Welke omvang moet ons stadshart hebben? We streven al naar een meer compact centrum, maar moet het nog compacter worden dan in de Koers Stadshart is aangeduid als pit en schil? Hoe bereiken we deze compactheid dan?
• De 1.5 meter maatregelen maken dat functies in het centrum meer ruimte nodig hebben. Op sommige plekken of momenten wordt de openbare ruimte schaars om voor bezoekers de juiste afstand tot elkaar te bewaren. Onduidelijk is hoe lang deze 1,5 meter nog nodig is en of we de openbare ruimte hierop meer structureel moeten aanpassen.

Maatregelen die - tot nader besluit - reeds getroffen zijn:

• Parkeergelden worden niet geheven in het centrum (€ 175.000 euro inkomstenderving per maand);
• Niet handhaven op fietsen door het centrum (tot 1 juni 2020);
• Extra ruimte zodat bestaande terrassen (waar mogelijk) kunnen worden uitgebreid en voldoen aan de 1,5m-eis;
• Uitstel betaling van gemeentelijke belastingen;
• Uitstel van gemeentelijke betalingen (inclusief de OZB);
• Kwijtschelding precario-belasting voor de periode 1 maart - 1 september 2020.

We veranderen niets in de prioritering voor het stadscentrum. We kunnen de eerder geformuleerde ambities realiseren. Realisatie Walkwartier en komen tot een compact centrum / omgaan met leegstand hebben de hoogste prioriteit. Verder heeft de nauwe samenwerking met het Centrummanagement Oss voor inspanningen om het centrum de huiskamer van Oss te laten zijn prioriteit.

• Een compact centrum is één van de doelstellingen uit de Koers stadshart Oss. Bij voorkeur vestigen ondernemers zich in het stadshart (pit en schil), zodat daar zo min mogelijk leegstand is. Verplaatsing van ondernemers van buiten het stadshart naar de pit of schil, is een manier om het stadshart levendig te houden.
  Dit vraagt veelal om maatwerk waarbij een Leegstandsmakelaar / Transitiecoach een uitkomst kan zijn. Deze zal ook aandacht moeten hebben voor de ‘achter gelaten panden’, zodat deze een andere bestemming of functionaliteit kunnen krijgen. Het werk van een dergelijke coach wordt makkelijker, wanneer er ook instrumentarium beschikbaar is zoals bijvoorbeeld subsidie- of financieringsregelingen die de verhuizing of verbouwing aantrekkelijker maken.
• We zien sinds het opstellen van de Koers Stadshart dat de krimp sneller gaat dan we hadden verwacht. Dat doet ook de vraag opkomen of het centrum niet nog compacter mag zijn (schil nog meer krimpen?), we gericht moeten aansturen op transformatie van winkelpanden buiten het centrum naar een andere functie (zoals wonen) en dit vastleggen in het bestemmingsplan? Wij verwachten dat de uitkomsten uit het huidige onderzoek onder vastgoedeigenaren hier meer over zegt.
• We willen het voorterrein van het TBL omvormen naar een groen areaal en een deel van het sportveld aan de achterzijde omvormen naar een openbaar sportpark. Tevens wordt een deel van de fietsenstalling van het TBL omgevormd tot openbare bewaakte fietsenstalling voor centrumbezoekers. Verder wordt er ook onderzocht of een gebouwde sportvoorziening op het terrein mogelijk is. We hebben alleen middelen beschikbaar voor de realisatie van de fietsenstalling. Wij vragen om een uitspraak of de uitwerking van het TBL-terrein prioriteit heeft en of we daarvoor middelen kunnen vrijmaken.

De Reserve Investeringsfonds Stadshart Oss heeft op dit moment een omvang van iets meer dan € 1 miljoen. Dit is te weinig om in de toekomst grootschalige investeringen te kunnen doen, gericht op het stimuleren van een compacter centrum en het (eventueel) uit de markt halen van winkelvloeroppervlak om daar een andere bestemming aan te geven. We willen het Investeringsfonds Stadshart daarom aanvullen met € 2 miljoen. Focus ligt daarbij op:

• de ontwikkeling van het TBL terrein;
• inzet van leegstandsmakelaar om te komen tot een (nog) kleiner stadshart. Met daarbij een instrumentarium zoals subsidie of financieringsregeling die verhuizing en/of verbouwing aantrekkelijker maken

Andere ontwikkelingen, zoals de Raadhuislaan en Stationskwartier, hebben daardoor minder prioriteit.