Programma 3. Ontmoeten, sport en cultuur

Het doel van dit programma is beschreven in de programmabegroting. Als gemeentelijke overheid zijn we er voor om deze gemeenschapszin mede mogelijk te maken en te faciliteren. Dat doen we door het ontwikkelen en in stand houden van voorzieningen en door de toegankelijkheid zo breed mogelijk te waarborgen. Daardoor ontstaan gemeenschappen, waarin mensen zich kunnen ontplooien.

• Realisatie nieuw zwembad: De gemeenteraad heeft zich inmiddels uitgesproken voor de realisatie van een nieuw zwembad op de hoek van de Osseweg-N329. Op dit moment wordt, in samenspraak met het huidige  Golfbadbestuur, gewerkt aan het opstellen van kaders voor het bouwproces, de financieringsvorm, de aanbesteding en de exploitatie van het nieuwe zwembad. Rond de zomer hebben we hierover duidelijkheid en kunnen hierover voorstellen doen richting de gemeenteraad.
• Sportakkoord:  Na de vaststelling van het Osse Sportakkoord in oktober zijn we aan de slag gegaan met de uitvoering daarvan. Er is een stimuleringsregeling in het leven geroepen voor initiatieven die de doelstellingen van het sportakkoord versterken. Voor onze eigen organisatie ligt de nadruk op het ontwikkelen van een visie op vitale verenigingen.
• Voldoende mogelijkheden voor laagdrempelig ontmoeten op buurt en wijkniveau:  De behoefte aan gemeenschapsvoorzieningen verandert, hoe gaan we hier mee om? We ontgroenen en vergrijzen, de samenleving individualiseert, de kwaliteitseisen die we stellen aan gebouwen nemen toe, er zijn grote verschillen in eigendom/beheer/gebruik van voorzieningen, de betaalbaarheid/exploitatie staat onder druk, de capaciteit van de organisatie is beperkt. Decentralisaties sociaal domein versterken de behoefte aan een nieuwe manier van ontmoeten. In 2020 vindt het onderzoek naar laagdrempelig ontmoeten plaats en gaan we hierover in gesprek met de gemeenteraad.
• Verduurzaming maatschappelijk vastgoed: op welke wijze kunnen de duurzaamheidsambities van de gemeente Oss op een verantwoorde wijze vertaald worden naar onze maatschappelijk vastgoedportefeuille. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden in strategie en prioritering bij de uitwerking in concrete maatregelen.
• Projectenkalender staat onder druk: Er is een mismatch tussen ambitie, ambtelijke bezetting en financiën. De projectenkalender waaraan we werken bestaat uit NOK, MFA Noord-West, wijkcentrum Ruwaard (in uitvoering), ’t Slotje in Herpen, het Raadhuis in Ravenstein (in uitvoering) en een nieuw Vidi Reo voor Ravenstein.
• Culturele instellingen in transitie: Hoe houden we het brede culturele aanbod van de gemeente Oss in stand? Bijna alle Osse professionele cultuurinstellingen zijn in transitie. De achtergrond verschilt per instelling. De Groene Engel is nog niet in stabiel vaarwater. We zijn bezig om de horeca (deels) af te stoten en het bestuur maakt momenteel een businessplan dat genoeg vertrouwen moet geven voor de gemeenteraad om te investeren. Het gebouw van de Lievekamp is toe aan een ingrijpende renovatie en voert hiertoe een positioneringsonderzoek uit. Het is nog maar zeer de vraag of het financieel mogelijk is om uiterlijk in 2022 een financieel besluit te nemen over de toekomst van het theater. Het Museum en de Muzelinck zijn relatief kleine organisaties met een krappe begroting. Bij Muzelinck leidt dit - naast een veranderende markt - tot de vraag wat de rol in de toekomst is en waar de toegevoegde waarde ligt. De Bibliotheek en het Stadsarchief bereiden zich voor op de gang naar het UIThuis.

Binnen dit programma zijn er grote knelpunten. We zien een groot verschil tussen de ambities/wensen binnen het programma en de beschikbare capaciteit. Zowel spanning op voldoende beleidscapaciteit als voldoende capaciteit voor vastgoed. Voor een aantal grote projecten is specifieke kennis nodig die op dit moment ontbreekt. Het gaat daarbij om de projecten: Golfbad (ook specifieke kennis nodig), gebouw van theater De Lievekamp, Maasbelevingscentrum en verduurzaming gemeentelijk vastgoed.  Voor een aantal van deze projecten is ook nog geen geld gereserveerd danwel een voorbereidingskrediet vastgesteld in de begroting.
Daarnaast is er geen capaciteit en/of geld voor:

• Samenwerking Koppelinck – Oude klooster
• Ontmoeten in Macharen
• Ondersteunen plan Onder d’n Plag
• Ontmoeten Oss Zuid\Scouting
• Fusie VIP en Herpinia op sportpark Wilgendaal
• Clubaccommodatie AVOss’78
• Capaciteitsprobleem Margriet
• Onderzoek sporthal Hoge Graaf
• Aanpassen subsidiestelsel
• Doorontwikkeling Muzelinck
• Afronden en uitvoeringsagenda cultuurnota
• Doorontwikkelen cultuurtafel
• Buurtsport

Kijkend naar alle knelpunten roept dit paar strategische vragen op:

• Hoe breed houden we het culturele en sportaanbod in Oss?
• Houden we mogelijkheden voor inwoners in stand of houden we het bestaande aanbod in stand?
• Kunnen we blijvend grote investeringen doen in het centrum en ook in onze wijken en kernen?
• Kunnen we onze duurzaamheidsambities (financieel) verantwoord realiseren?

Voor veel voorzieningen komt de impact van COVID-19 hard aan. Financiële reserves verdampen in hoog tempo. Tot op heden zijn er geen organisaties Sport-Cultuur-Ontmoeten, die failliet gegaan zijn of om noodsteun hebben gevraagd. De vraag voor de korte termijn is wel aan de orde hoe ver we willen gaan in de tegemoetkoming van de financiële schade die deze organisaties lijden? Staat de organisatie hier zelf volledig voor aan de lat en wat is de verantwoordelijkheid van de gemeente?
We weten nog niet wat de structurele effecten zullen zijn van de beperkende maatregelen die nu zijn ingevoerd om het virus in te dammen. Als we door nieuwe medicijnen en vaccins definitieve controle kunnen krijgen, gaan we dan weer terug naar hoe het voorheen was? Zoeken mensen dan weer massaal grote evenementen op, worden theaters en poppodia weer bezocht als vanouds? Veranderen de toeristische wensen misschien? Gaan mensen dichter bij huis op vakantie? En zo zijn er nog vele vragen te stellen, die nu nog niet beantwoord kunnen worden. Kortom, gaat er op de langere termijn een nieuwe werkelijkheid ontstaan?
Slechts geleidelijk aan zullen de contouren hiervoor duidelijk worden. We streven er naar om de huidige organisaties voor Sport-Cultuur-Ontmoeten in staat te stellen hierop te anticiperen. Ook hier geldt als eerste stelregel dat we organisaties zo veel mogelijk faciliteren in 'helpen verdienen'.

Ontmoeten
De visie voor laagdrempelig ontmoeten is een bepalend dossier. Laagdrempelig ontmoeten draagt bij aan de transformatie in het sociaal domein en de vermaatschappelijking van de zorg. In de visie willen we richting geven in wat verstaan we er (niet) onder, wat willen we bereiken, voor wie bedoelen we het, welke consequenties heeft het voor bestaande accommodaties? Kunnen we door zorg dichterbij te organiseren besparen op duurdere vormen van zorg?
Op dit moment ligt er een opinienota voor. De uitkomsten hiervan gaan we vertalen in een visie. We zien het ontwikkelen van de visie als begin van het werk. We willen in deze bestuursperiode de visie afronden.

We hebben verschillende doorgaande processen voor ontmoeten. We willen hier niet alleen vanuit het gemeentehuis bepalen wat de volgorde is maar ook kunnen inspringen op energie en momenten in de samenleving. We beseffen dat er veel dynamiek zit in de projectenportefeuille. Er doen zich altijd wel ontwikkelingen voor, waarbij het ene project ineens versneld kan worden uitgevoerd en het andere project ineens een poos vertraagd. Dus hier willen we kansen kunnen pakken als we ze zich voordoen. Aan de andere kant hebben we niet de capaciteit om overal vol op in te zetten. Op een aantal plekken zullen we dus veel verder moeten temporiseren.

Bij de prioritering hebben we gekeken naar de volgende zaken:

• Is er nu sprake van een onveilige of anderszins een onverantwoorde situatie? Zo ja, dan heeft het project prioriteit;
• Waar zitten we in het proces? Is er sprake van een raadsbesluit, zijn er andere toezeggingen gedaan, zijn er gewekte verwachtingen, zijn we al verplichtingen aangegaan?
• Is er bij initiatieven sprake van veel zelforganisatie en eigen initiatief? Zo ja, dan is het wellicht relatief makkelijk uit te besteden met weinig ambtelijke begeleiding/inzet.

We gaan door met de ontwikkelingen voor ontmoeten in Neerloon-Overlangel en Keent, de MFA Noord-West, het Slotje in Herpen en de herbestemming van het Raadhuis in Ravenstein. Daarnaast gaan we aan de slag met de correctie van de constructiefout bij de Koppelinck/Klooster in Geffen.

Omdat we beperkte middelen (capaciteit en geld) hebben gaan we een aantal dossiers temporiseren. Wat we hier bedoelen is dat we de ontwikkelingen in de verschillende gemeenschappen nauwlettend volgen maar hier zelf niet de kartrekkersrol pakken. Dit willen we doen bij de volgende ontwikkelingen:

• De samenwerking tussen de Koppelinck en het Oude Klooster in Geffen;
• Ontmoeten in Macharen (het reeds beschikbare budget blijft staan)
• Onder D'n Plag
• Ontmoeten in Ravenstein (het reeds beschikbare budget blijft staan)
• Ontmoeten in Oss Zuid/Scouting.

Mochten er op deze dossiers komende tijd kansen ontstaan of zaken in de stroomversnelling komen, dan willen we hier uiteraard wel op in kunnen spelen. We zullen als dit zich voordoet de raad een concreet voorstel doen.

Binnen dit programma zien we dus grote knelpunten in de uitvoering. We willen richting de programmabegroting 2021-2024 uitwerken of we met incidentele impuls van circa € 2 tot € 3 miljoen een versnelling in de komende jaren kunnen realiseren. Op dit moment kiezen we niet voor structurele extra capaciteit.

Het verduurzaming van het gemeentelijk vastgoed pakken we op vanuit het scenario "Natuurlijk moment". We gaan zo op een reële en verstandige manier investeren. Als er ver(nieuw)bouw of groot onderhoud plaats moet vinden, dan doen we dat op een nuchtere manier door verduurzamen met maatregelen die zich al bewezen hebben. Dit betekent dat we op dit moment hiervoor geen extra investeringsgelden reserveren.

Sport
We blijven investeren in de (ver)nieuwbouw van het zwembad. Op dit moment hebben we geld beschikbaar om een extern bureau in te huren voor een voorbereidend onderzoek voor een businesscase. Voor verdere fases geldt dat niet. Hier zouden we dan later geld beschikbaar voor moeten stellen, het gaat dan om een capaciteitsvraagstuk. De exploitatie zou in de nieuwbouw niets extra's moeten kosten.

Daarnaast is het lokaal sportakkoord een belangrijke kapstok voor het lokale sportaanbod. De vijf pijlers zijn:

1. Inclusief sporten en bewegen, iedereen een leven lang plezier in sporten en bewegen
2. Duurzame sportinfrastructuur, een goed werkende en duurzame sportinfrastructuur
3. Vitale aanbieders, aanbieders van sport en bewegen moeten toekomstbestendig zijn
4. Positieve sportcultuur, sporten moet leuk zijn, veilig, eerlijk en zorgeloos
5. Van jongs af aan vaardig in bewegen, meer kinderen voldoen aan de beweegnorm en de motorisch vaardigheden moeten toenemen

Op dit moment is er onvoldoende capaciteit om het akkoord over de volle breedte uit te werken. We stellen voor om ons als gemeente komend jaar voornamelijk te richten op het beleidskader vitale verenigingen. We zien dat COVID-19 heeft gezorgd voor een impuls in het organiseren van gezamenlijk aanbod voor sport en bewegen.

Voor de renovaties en vervangingen bij sportclubs proberen we zaken die technisch nog goed zijn maar economisch afgeschreven nog wat langer te gebruiken.

Cultuur
Een theater met een regionale functie hoort bij een stad als Oss. Voor het gebouw van de Lievekamp kiezen we ervoor om door te gaan met het positioneringsonderzoek. We bekijken of we toch uiterlijk in 2022 tot een gericht investeringsbesluit voor ver(nieuw)bouw kunnen komen. Gezien de huidige financiële positie is het daarom belangrijk dat we ruimte binnen de incidentele middelen houden.

Daarnaast zijn we ervan overtuigd dat een cultuurpodium ook bij Oss hoort. Voor de toekomst van de Groene Engel vinden we het van belang het gesprek te voeren mede op basis van het solide bedrijfsplan.

De fouten in het subsidiestelsel hebben we inmiddels hersteld. De herziening van het subsidiestelsel stellen we uit omdat hier niet voldoende capaciteit voor beschikbaar is.