COVID-19: Financiële ondersteuningsmaatregelen en risico's
Inleiding
In dit hoofdstuk geven we aan wat de risico's zijn door de COVID-19 discussie en de ondersteuningsmaatregelen die er op dit moment zijn.
1. Financiële ondersteuningsmaatregelen
De problematiek is groter dan wij als gemeente aankunnen. We zullen keuzes moeten maken. Ter ondersteuning van inwoners, bedrijven en instellingen sluiten we zo veel mogelijk aan bij de landelijke regelingen van het kabinet. Vervolgens kijken we naar provinciale regelingen, de banken en de branche-organisaties. Ook kijken we naar onze eigen rol. Bewust in deze volgorde. Primair staan wij aan de lat voor onze beleidstaken.
Voor ons zijn de volgende criteria daarbij onderscheidend:
- We geven inkomenssteun aan mensen die dat nodig hebben, geen omzetsteun aan bedrijven, of sectoren
- Helpen verdienen is beter dan helpen besparen
- Op naar werk
- We investeren in samenleven
- We investeren in zorgcontinuïteit
- We zijn en blijven een financieel gezonde organisatie.
Inkomenssteun wel, omzetsteun niet
We geven inkomenssteun aan mensen die dat nodig hebben. Werknemers, ondernemers, zzp-ers enzovoort. Bijstand, bijzondere bijstand en andere gemeentelijke instrumenten zijn daarvoor beschikbaar. Landelijke financiële steunregelingen voeren we met voorrang uit. We lobbyen waar mogelijk voor meer regelingen, langere termijnen, ruimere voorwaarden. Meer kunnen we niet doen. Het is niet onze rol om individuele bedrijven te behoeden van de ondergang. Evenmin kunnen we hele sectoren financieel redden. Hoe vervelend we dat ook vinden. Het is de rol van de markt. Het is ook niet betaalbaar.
Verdienen boven besparen
Het weer beter gaan draaien van de economie is vitaal. We hebben met z’n allen de producten en diensten nodig. We hebben ook het werk en het inkomen dat er bij hoort nodig. We dragen op een aantal manieren bij aan herstel.
We doen dat tijdelijk door bij te dragen aan lastenverlichting voor bedrijven. Denk aan het verlengen van betaaltermijnen of het kwijtschelden van bepaalde lasten. Maar dat is niet voldoende. We willen bedrijven vooral helpen verdienen. Ruimte voor ondernemerschap. Waar ondernemers anderen meekrijgen, zullen we welwillend meewerken aan ook vernieuwende of tijdelijke plannen. Denk verder onder andere aan: onze eigen investeringen en uitgaven naar voren halen, koop lokaal acties steunen, kennis verbinden. Maar ook: het ondernemingsklimaat versterken.
Op naar werk
Inkomenssteun in soms nodig, werk is beter. Bijdragen aan werkgelegenheid, maar zeker ook aan scholing en aan matching zijn belangrijk. Voor economische stabiliteit en draagkracht voor de gevolgen van de crisis. Voor inkomensvoorziening, lager zorggebruik maar zeker ook om zoveel mogelijk mensen weer mee te kunnen laten doen.
Samenleven mogelijk maken
Samenleven betekent onder andere kunnen sporten, ontmoeten, cultuur maken en van cultuur genieten. De inwoners, verenigingen en culturele ondernemers zorgen daar grotendeels zelf voor. Daar bouwen en vertrouwen we op. De gemeente subsidieert van oudsher een belangrijk deel van de sector. De hele sector krijgt zware klappen. De rijksmaatregelen lijken maar een klein deel daarvan op te vangen. De crisis gaat wellicht leiden tot het stoppen van sommige aanbieders. Misschien kunnen niet alle accommodaties en plannen die we er voor hadden behouden blijven. En misschien is het tijd om een aantal vernieuwingen door te voeren. Maar we staan samen met aanbieders, vrijwilligers en organisaties garant voor een essentieel niveau van maatschappelijke voorzieningen.
Basaal zorg- en welzijnslandschap
Beschikbaarheid van zorg- en welzijnsaanbod is vitaal. We hebben een morele en juridische verantwoordelijkheid. We investeren in behoud van diversiteit van zorgaanbieders zodat er voldoende aanbod blijft. Reisafstanden, keuzemogelijkheden, voorkeursaanbieders, het kan allemaal minder optimaal zijn. Maar beschikbaarheid van zorg- en welzijnsaanbod is noodzakelijk.
Financieel gezonde organisatie
We zijn en blijven een financieel gezonde organisatie.
- We zorgen voor sluitende begrotingen, met uitzondering van de jaren waarin we nog een rijksbijdrage op jeugd verwachten
- We doen bij alle steunmaatregelen een check: korte termijn hulp (incident) moet niet leiden tot verplichtingen die op termijn niet vol te houden zijn.
Onderstaand is een overzicht opgenomen van genomen financiële maatregelen.
2. Specifieke financiële ondersteuningsmaatregelen
Ondersteuningsmaatregelen waarover – tot nader orde -reeds besloten is:
Onderwerp | Toelichting |
Uitstel van betaling |
|
Betaling van rekeningen door gemeente | Facturen worden z.s.m. betaald, in elk geval binnen 15 dagen |
Uitstel belastingen |
Aanvullend is besloten door de BSOB om tot 1 september geen actieve invordering te doen. |
Uitstel betaling pacht-overeenkomsten | In mei sturen we facturen voor de tweede helft van 2020. Voor deze factuur geldt een verlengde betalingstermijn van 90 dagen. |
Uitstel van betaling verbeurde dwangsommen VTH | Uitstel verlenen van betaling van in te vorderen dwangsommen tot 1 augustus 2020. Daarna afhankelijk van de situatie rondom COVID-19 en de gevolgen daarvan met maatwerk bepalen hoe de betaling kan worden voldaan. |
Markten |
Vanaf het moment dat de markt weer compleet is betalen kooplieden conform afspraak. |
Doorbetaling aan aanbieders sociaal domein | Om de continuïteit van zorg landschap te bewaren is besloten tot doorbetaling WMO dienstverlening voor ZIN en doorbetaling PGB WMO en Jeugd |
Doorbetaling regiotaxi | De gemeenschappelijke regeling betaalt de facturen van maart in april voor 80 % uit als voorschot. Er wordt nog een besluit genomen over betalingen van mei en volgende maanden. |
Doorbetaling leerlingenvervoer | Uitgangspunt is (conform de richtlijn van de VNG):
Recente ontwikkelingen zorgen juist voor toename van het aantal ritten. Hierover worden nog afspraken gemaakt. |
Uitvoeren TOZO- regeling | Uitvoering van landelijke regeling |
Handhaving centrum |
Op gebied van parkeren krijgen we in 2020 een financieel nadeel (circa € 175.000 per maand). Na overleg met het CMO voeren we op korte termijn handhaving weer in. |
Precariobelasting |
Dit kost de gemeente voor 6 maanden dus circa € 21.5000. |
Bedrijfsafval voor ondernemers | We hanteren dezelfde aanpak als in ’s Hertogenbosch, omdat we samen met hen in de regio het bedrijfsafval doen. Concreet kan het contract (abonnement) op verzoek om gezet worden naar lediging op afroep: op deze manier blijft de container wel staan (wordt de beperkte huur ervan wel doorbelast), maar worden de ledigingskosten tijdelijk stilgezet. |
Ondersteuningsmaatregelen voor de amateurorganisaties in Oss: sport-cultuur-ontmoeten-zorg-maatschappelijke dienstverlening-evenementen-recreatie/toerisme | Algemene uitspraken:
Pas later gaan we bepalen wat onze ondersteuning definitief is. Dit als de effecten vanuit de crisis duidelijker zijn. |
Steunpakket voor sportverenigingen | Er komt een breed steunpakket om gemeenten te compenseren voor de kwijtschelding van huurkosten voor sportverenigingen die geconfronteerd worden met een omzetdaling over de periode 1 maart tot 1 juni. Landelijk is hiermee € 90 miljoen gemoeid. |
Verlengen lening overeenkomsten diverse sport en cultuurinstellingen | We hebben besloten om:
Dit geldt voor alle instellingen en verenigingen die een lening bij de gemeente hebben afgesloten. In totaal 43 leningen. Mogelijk maximaal renteverlies voor de gemeente bedraagt in 2020 € 478.000. Uitstel van aflossing bedraagt maximaal € 594.000, maar dit kunnen we opvangen binnen onze liquide middelen. |
Compensatiemaatregelen cultuursector | Door de opgelegde tijdelijke sluiting lijden ook gemeentelijk gefinancierde culturele organisaties en niet gesubsidieerde culturele organisaties die veelal draaien op vrijwilligers schade doordat inkomsten uit kaartverkoop, verhuur, winkel en horeca wegvallen. Deze maken een substantieel en steeds groter deel uit van hun inkomsten. Er ligt een (beperkt) noodmaatregelpakket vanuit het Rijk. Daar waar mogelijk werken we eraan om hier gebruik van te kunnen maken. Later bekijken we wat hier aanvullend noodzakelijk is. |
3. Risico's door COVID-19 crisis
De huidige crisis heeft grote impact op alle inwoners, bedrijven en instellingen. De huidige crisis raakt veel beleidsterreinen van onze organisatie. We monitoren onze risico’s en die van onze partners voortdurend. We bewaken onze liquiditeitspositie goed en nemen zo nodig maatregelen om onze taken gedurende deze crisis zo goed mogelijk te blijven uitvoeren.
We zien door de COVID-19 crisis belangrijke financiële risico’s op de volgende terreinen:
Risico | Korte toelichting | Jaar 2020 | Jaar 2021 e.v. |
Programma 1. Zorg en welzijn | |||
Kosten Wmo en jeugd | Er zijn afspraken gemaakt om zorg op deze terreinen door te betalen. Aanbieders hebben extra kosten gemaakt. Onlangs is duidelijk geworden dat er landelijke regeling komt om aanbieders te compenseren voor deze eerkosten. In hoeverre dit voldoende is, is op dit moment nog niet bekend. | PM | - |
Kosten leerlingenvervoer en Regiotaxi | Ook op deze gebieden zijn afspraken gemaakt om betalingen (deels) door te laten lopen, ondanks dat prestatie niet altijd is geleverd. Voor het leerlingenvervoer is de uitvoering meerdere keren gewijzigd (deels stopgezet, alleen “kwetsbare” kinderen, extra vervoer). We zijn in gesprek over de financiële gevolgen hiervan. | PM | - |
Beschermd wonen | Verwachting dat instroom en uitstroom zal stagneren. Daardoor mogelijk tekort op het aantal plaatsen | PM | |
Inkoop jeugdhulp in 2021 | Nieuwe aanbesteding vanaf 2021 is stopgezet. Wat dit betekent voor het budgettaire kader 2021 per gemeente nog niet duidelijk | PM | |
Meer vraag naar Zorg | Hoe het aantal aanvragen WMO en Jeugdzorg zich zal ontwikkelen als gevolg van COVID-19 crisis is niet te voorspellen. | . | PM |
Tijdelijk niet innen eigen bijdrage WMO | Landelijk besluit om de eigen bijdragen voor de maanden april en mei collectief niet te innen. Onlangs is bekend geworden dat gemeenten in principe hiervoor gecompenseerd worden door het Rijk. | PM | - |
Programma 2. Werk, inkomen en onderwijs | |||
Gezondheidszorg | GGD heeft een inventarisatie gemaakt van extra uitgaven en gemiste inkomsten in COVID-19 tijd. Dit hebben ze verwerkt in een drietal scenario’s: optimistisch € 2,6 miljoen, midden € 3,3 miljoen en pessimistisch € 4,1 miljoen. Deze scenario’s zijn exclusief bijdragen vanuit het Rijk. Met de VNG zijn door het Rijk bestuurlijke afspraken gemaakt over de compensatie van de GGD kosten. Deze kosten worden nu geïnventariseerd. Hierna worden er afspraken gemaakt over de bedragen en wijze van uitkeren. | PM | |
Stijging aantal bijstandsuitkeringen | In 2020 zal het aantal bijstandsuitkeringen weer stijgen. Omdat we door het Rijk gefinancierd worden op basis van voorgaande jaren, is het voorlopig rijksbudget voor 2020 juist sterk verlaagd. Voor de gemeente Oss met ongeveer € 0,9 miljoen. Landelijk vinden gesprekken plaats om gemeenten hierover te compenseren. | PM | PM |
Reguliere BBZ uitkeringen | Het is mogelijk dat er na de beëindiging van de TOZO regeling meer BBZ uitkeringen (Bijstand voor zelfstandigen) verstrekt zullen gaan worden. Vanaf 1-1-2020 valt de financiering van de BBZ uitkering levensonderhoud binnen de BUIG en daarmee is de gemeente 100% financieel verantwoordelijk. Voor de BBZ kredieten is de gemeenten 75% financieel verantwoordelijk. Meer aanvragen zullen ook leiden tot hogere uitvoeringskosten. | PM | |
Stijging bijzondere bijstand | We verwachten een stijging van het aantal inwoners met een laag inkomen. Beroep op bijzondere bijstand zal daardoor stijgen. | PM | PM |
Daling inkomsten BUIG en bijzondere bijstand | We verwachten een daling van de inkomsten doordat we minder schulden kunnen innen. | PM | PM |
Daling lasten loonkostensubsidie | We verwachten dat we minder plaatsingen gaan realiseren door de crisis. | PM | PM |
Noodopvang kinderopvang / peuteropvang | Compensatie van kosten voor noodopvang kinderen van ouders met cruciale beroepen en in vitale sectoren. Compensatie van ouders die gebruik maken van een gemeentelijk gesubsidieerde opvang, voorschoolse educatie De kosten voor gebruik van de tolkendienst voor de kinderopvang, het primair en voortgezet onderwijs. | PM | - |
Programma 3. Ontmoeten, sport en cultuur | |||
Algemeen risico culturele organisaties | Schade bij culturele organisaties door de opgelegde sluiting. | PM | PM. |
Professionele culturele instellingen | De financiële gevolgen voor de professionele cultuurinstellingen zijn nog niet inzichtelijk te maken, maar zullen fors zijn. | PM | PM |
Golfbad Oss | Golfbad maakt gebruik van landelijke ondersteuningsmaatregel. Wat het financieel effect is, is nu nog niet te zeggen. | PM | - |
Omroep Maasland | Omroep heeft te maken met grote terugval in advertentie-inkomsten. Effect op langere termijn lastig in te schatten. | PM | PM |
Kermissen | Het niet doorgaan van de kermissen betekent een nadeel voor ons van € 200.000 aan minder inkomsten in 2020. | € 200.00 | - |
Verhuur accommodaties | De inkomsten uit verhuur zullen in 2020 lager zijn dan begroot. Er is een landelijke regeling die de huur voor sportverenigingen kwijtscheldt. Wat per saldo het effect is, is op dit moment niet te voorzien. | PM | - |
Programma 5. Zuinig op ons klimaat | |||
Afvalinzameling | We zien stijging van het aantal bezoekers en meer verwerkingskosten. Kostenstijging van circa € 80.000 per maand. | PM | - |
Kringloop | De crisis heeft grote impact op de exploitatie van het Kringloopbedrijf door wegvallende inkomsten. | PM | |
Programma 6. Vitale economie | |||
Grondverkopen industrie | Er blijft op dit moment nog voldoende belangstelling voor onze uit te geven gronden. Effect op langere termijn is niet te voorspellen. Hoeveelheid te verkopen hectare is nog beperkt (uitz. Heesch West). | PM | |
Markten | Omzetten van de markt naar versmarkt betekent circa € 8.000 minder inkomsten per kwartaal. De opstelling van de markten is inmiddels weer als vanouds. | € 8.000 | - |
Havengelden | Door minder economische activiteit in de haven is de opbrengst havengelden minder dan begroot. Landelijke % schat men in op 20%, dit is voor ons circa € 25.000 per kwartaal. | € 25.000 per kwartaal | PM |
Programma 7. Mobiliteit | |||
Parkeren | Terugloop van het aantal bezoekers in centrum, in combinatie met het niet handhaven van betaald parkeren betekent derving van inkomsten van circa € 175.000 per maand. | €175.000 per maand | |
Programma 8. Aantrekkelijk wonen in Oss | |||
Grondverkopen woningbouw | Effect op langere termijn is niet te voorspellen. Hoeveelheid te verkopen hectare is nog beperkt. Nieuw op te starten projecten kennen een langere doorlooptijd, zodat het risico verkleind wordt. Via taskforce mogelijk anti-cyclisch investeren. | PM | |
Leges omgevingsvergunning | De mogelijkheid bestaat dat door de crisis het aantal aanvragen om een omgevingsvergunning achter blijft. Dat heeft gevolgen voor de bouwleges. | PM | |
Programma 10. Besturen in verandering van tijden | |||
Leges publieksdiensten | In 2020 worden naar verwachting minder huwelijken gesloten. Mogelijk leidt dit tot een inhaalslag in volgende jaren. | PM | |
Gemeente als werkgever | In verband met hygiëne maatregelen, aanpassingen op 1,5 meter, digitale vergaderfaciliteiten en faciliteren thuiswerken hebben we extra kosten gemaakt. Bij marap 2 brengen we deze kosten in beeld. | PM | |
Programma 11. Financieel solide | |||
Uitstel van ontvangsten/ later versturen facturen | We ontvangen later ons geld (en ook soms minder) wat effect heeft op onze financieringspositie. Door extra geld aan te trekken verkleinen we dit risico. | PM | - |
Precariobelasting | Besloten is om voor de periode (1 maart tot 1 september geen precariobelasting te innen voor terrassen en uitstallingen. | € 21.500 | - |
Toeristenbelasting | Het aantal overnachtingen in 2020 zal aanzienlijk lager liggen dan voorgaande jaren. De begrote opbrengst is jaarlijks € 230.000. We werken met een systeem van achteraf aangifte doen. Dus de opbrengst dit jaar is van de overnachtingen in 2019. En volgend jaar ontvangen we de overnachtingen van 2020. We moeten dus rekening houden met minder inkomsten in 2021. | PM | |
Uitstel betaling rente en aflossing in 2020 | Verenigingen en instellingen krijgen de mogelijkheid om dit jaar geen rente en aflossing te betalen, onder voorwaarde van ondertekening van aanvullende overeenkomst waarbij de looptijd van de lening wordt verlengd met 1 jaar. | Max. € 478.000 | - |
Oninbaarheid gemeentelijke vorderingen | De gemeente voert een ruimharig beleid voor uitstel van betaling sinds de COVID-19 crisis. Afhankelijk van de omvang van de recessie verwachten we dat een deel van de vorderingen niet inbaar zal zijn. Op dit moment is niet in te schatten hoeveel. | PM | PM |