Programma 11. Financieel solide

Het doel van dit programma is beschreven in de programmabegroting. Kern hiervan is dat een financieel gezonde gemeente in het belang is van alle inwoners in Oss. De begroting moet sluitend zijn. De meerjarenbegroting biedt inzicht in de verwachte inkomsten en uitgaven over een langere periode. Dat alles willen we realiseren tegen de achtergrond van een aanvaardbaar niveau aan lasten, zowel voor bewoners als voor ondernemers.

• Beheerste lastendruk
• Financiële basis op orde

De prioriteiten binnen dit programma worden gerealiseerd. Er is extra aandacht voor de financiële positie, toegenomen risico’s en de realisatie van de bezuinigingsopdrachten.

Specifieker:

Beheerste lastendruk
Doel: minimaal € 22,50 onder landelijk gemiddelde (werkelijke situatie nu: € 36,00)

Dit uitgangspunt staat vooral onder druk door hogere kosten afvalinzameling. Dit jaar hebben we deze met 15% verhoogd, komend jaar zal deze nog verder moeten stijgen (o.b.v. cijfers begroting 2020 met 10%).
In het coalitieprogramma staat dat de lasten laag zullen blijven en we, na een jaar de nullijn te hebben gehanteerd, de OZB slechts met de inflatie corrigeren. Gezien vooral de kostenstijgingen in het sociaal domein en onze ambities moeten we dit uitgangspunt heroverwegen (1% extra OZB verhoging betekent circa € 190.000 extra inkomsten).
Maar moeten we onze inwoners en bedrijven in deze periode van onzekerheid juist nu zwaarder belasten? Dit is een dilemma. Omdat onze inwoners en bedrijven uiteindelijk ook gebaat zijn bij de forse investeringen die we willen gaan doen, vinden we een lastenverzwaring acceptabel.

Basis op orde houden
De transitie sociaal domein heeft grote financiële impact, hoe houden we begroting sluitend?
Ook los van Covid-19 hebben we veel financiële uitdagingen. We zien grote volumestijgingen in de zorg. WMO blijft stijgen. Veel maatwerk jeugdzorg (hoge kosten t.o.v. de regio), stijging bijzondere bijstand, en nog steeds weinig zicht op echte beheersbaarheid van de kosten. Kijkend naar de risico's in de toekomst vanuit de COVID-19 crisis, is dit het moment om in beeld te brengen welke keuzes we kunnen maken om de zorg betaalbaar te houden. Hoe gaan we dit doen?

Naast de kostenstijging in het sociaal domein, nemen ook de risico’s toe. Denk hierbij ook aan afvalverwerking en Heesch-West. We hebben een goede reservepositie, mede dankzij het grondbedrijf wordt deze positie de komende jaren verder versterkt. Maar onze meerjarenbegroting laat een verlies zien. Nieuwe bezuinigingen zijn niet uitgesloten,  maar we proberen die – mede op basis van een aangenomen raadsmotie tijdens het COVID-19 debat – zoveel mogelijk te voorkomen. We moeten dus extra kritisch zijn op de beschikbare budgetten en nieuw beleid. We moeten uitgaan van ‘oud voor nieuw’ en bezuinigingsopdrachten die de afgelopen begroting zijn uitgezet, kritisch monitoren.

Tot slot de Omgevingswet. Een andere manier van werken moet ook voordelen opleveren, ook in financiële zin. Dus ja, investeren in extra digitalisering (extra jaarlijkse ICT kosten) maar dat moet ook ergens wat opleveren of anders moeten de leges verhoogd worden.

Strategie bepalen m.b.t. gelden grondbedrijf
De komende jaren valt er € 20 miljoen vrij uit Grondbedrijf. Hoe gaan we daar mee om?
We moeten deze gelden strategisch goed inzetten, wetende dat na 2022 / 2023 deze geldstroom grotendeels opdroogt. Daarom moeten we dit geld alleen uitgeven aan investeringen die op termijn rendement opleveren. Rendement kan worden uitgedrukt in besparingen, maatschappelijke winst, voorfinanciering die na verloop van tijd geld oplevert. Het geld zou ook ingezet kunnen worden voor duurzaamheid / energie, herstructurering wijken, nieuwe woon- en werklocaties etc.

De onzekerheid zit met name in de lange termijn effecten van deze crisis. Wat betekent dit voor de schuldhulpverlening en bijzondere bijstand? Hoe hard stijgt op termijn het aantal reguliere bijstandsuitkeringen nadat de rijksmaatregelen worden afgeschaald? Hoeveel belastinggeld (parkeren, toerisme, etc.) zal later of zelfs niet meer binnen komen? Dient er nog meer extra structureel geld te komen om ontmoetingsplekken, verenigingen of cultuurinstellingen overeind te houden?

Behoefte komende periode
We zullen daadkracht en slagvaardigheid moeten tonen maar ook de financiën blijven monitoren.
Het geformuleerde afwegingskader voor de COVID-19 aanpak helpt hierbij:

• We willen zo veel mogelijk aansluiten bij de landelijke regelingen van het kabinet om gedupeerde bedrijven, instellingen, verenigingen en inwoners te ondersteunen. Vervolgens kijken we naar provinciale regelingen en daarna kijken we naar onze eigen rol. We gaan dus niet op voorhand allerlei vergoedings- en compensatie maatregelen treffen. Wel inventariseren we de vraag naar maatregelen vanuit de diverse domeinen, sectoren en branches.
• We willen zo veel mogelijk het zorglandschap, de economische en maatschappelijke infrastructuur  in stand houden.
• We willen een stabiele partner zijn.
• We willen geen onverantwoorde wissel trekken op de toekomst.
• In principe volgen we landelijke VNG adviezen en stemmen regionaal af, tenzij we belangrijke redenen zien om daarvan af te wijken.
• We blijven met een zekere zakelijkheid kijken naar voorstellen (niet de koppeling met de te leveren prestaties helemaal loslaten).

We zullen daarnaast vooral tijd moeten nemen om de gevolgen van COVID-19 in kaart te brengen.
We zien de volgende vragen:

• Wat voor gemeente willen we zijn? Wat betekent dat voor ons uitgavenpatroon?
• Hoe kunnen we bestuurlijke ambities en ambtelijke capaciteit met elkaar matchen?
• Hoe blijven we een financieel solide gemeente na COVID-19 ?
• Wat betekent dit alles voor het coalitie akkoord ‘Kansen zien Kansen pakken’?

De discussies hierover zullen door elkaar lopen. We zullen deze intensief met elkaar moeten bespreken en doorleven.

We willen vasthouden aan onze doelstellingen om een financieel solide gemeente te zijn. Richting de begroting betekent dat scherp kiezen. We verwijzen hiervoor naar het hoofdstuk 'Financiële positie'.